Komentarz do Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego – kard. Józef Glemp

Drodzy harcerze i harcerki !

(…)

W czasie, kiedy lansuje się styl życia bez żadnych ograniczeń i barier, wy, harcerze, z własnej woli chcecie podjąć życie według zadań i przyrzeczeń harcerskich określonych w prawie harcerskim.

Chcąc osiągnąć bogatą osobowość, potrzeba pewnej dyscypliny, która płynie nie z ograniczenia wolności, ale z rozeznania jej w prawdzie. Dlatego też zasady, prawa i reguły są drogowskazami ku rozwojowi pełni człowieczeństwa.

Myśląc o człowieku szczęśliwym, oprócz rozwoju fizycznego i intelektualnego, nie możecie zapomnieć o rozwoju duchowym. Proces rozwoju człowieka winien być zintegrowaną całością. Dlatego wasze podstawowe prawa i reguły są określone jako „służba Bogu”, „służba Ojczyźnie” i „służba bliźnim”.

Pełnić służbę Bogu – aby pełnić ją całym życiem i szczerą wolą, trzeba się zaprzyjaźnić z Bogiem. Żeby się z Nim zaprzyjaźnić, trzeba Go poznać. Poznając Boga w Jego wielkości, dobru, pięknie i miłości do człowieka, sercem się z nim zaprzyjaźnisz. A przyjaźń rodzi miłość, która jest gotowa uczynić wszystko. Stąd służyć Bogu, to doświadczać „przygód duchowych”. Msza święta, modlitwa, sakramenty święte – tu oczekuje cię Bóg – Przyjaciel, aby cię obdarzyć swoją łaską.

Aby się z kimś zaprzyjaźnić , serce mu oddać, całym życiem pełnić mu służbę, trzeba być dziś szczególnie roztropnym. W okolicznościach naszego życia kryją się różne bożki, które chciałyby pozyskać waszą przyjaźń duchową. Pamiętaj! Bóg jest JEDEN w TRZECH OSOBACH. Tylko On może cię zbawić i dać prawdziwą przyjaźń.

Służyć Ojczyźnie – służba ta nie będzie ciężarem, jeśli kochać ją będziesz z całą jej historią, górami, jeziorami, przydrożnymi krzyżami i ludźmi, którzy tę Polskę stanowią od ponad tysiąca lat. Służyć, to odkrywać przeszłość, by lepiej rozumieć teraźniejszość i uczyć się przyszłości. Służyć, to znać Ojczyznę swoich przodków, o której kształt walczyli i ginęli. Służyć Ojczyźnie, to pielęgnować pamięć przeszłości i przechowywać depozyt, skarb, któremu na imię Polska.

Służyć bliźniemu – to kochać go taką miłością, jaką kochasz siebie. Jeśli będziesz odpowiedzialny za rozwój swojej osobowości, to łatwiej ci będzie dostrzec niedostatki innych, by pośpieszyć im z pomocą. Dziś, jak może nigdy dotąd, jest wielu ludzi potrzebujących pomocy, tej materialnej, a jeszcze bardziej duchowej. Wielu obok ciebie jest samotnych, rozdartych wewnętrznie. Żyją wśród ludzi samotni. By służyć bliźnim trzeba mieć wrażliwość i serce delikatne, a wtedy zobaczysz nie tylko swoje potrzeby, ale i innych.

Składając przysięgę harcerską świadomie i dobrowolnie, stajesz się człowiekiem odpowiedzialnym. Ale raz złożoną przysięgę co dzień będziesz musiał potwierdzać swoja postawą życia. Życiem musisz dodawać przysiędze świeżości, jeśli chcesz być godnym harcerzem i harcerką.

Gdy wierny będziesz złożonej przysiędze, to prawo harcerskie zamknięte w dziesięciu wskazaniach będzie ci łatwo przestrzegać. Jeśli Bóg jest twoim przyjacielem, jeśli bliźni jest twym bratem, a Ojczyzna matką, to wypełnić swoje obowiązki nie możesz inaczej jak tylko sumiennie. Nie możesz wtedy zawieść, stchórzyć, być smutnym, rozrzutnym, uzależnionym nałogami i krnąbrnym, bo inaczej nie jesteś godny przyjaźni z Bogiem i ludźmi.

  1. Być człowiekiem sumienia – sumieniem Sobór Watykański II nazwał sanktuarium człowieka, gdzie przebywa on sam z Bogiem, którego głos rozbrzmiewa w jego wnętrzu (Gaudium et spes, 16). sumienie jest świadkiem prawdy, na którą trzeba się otworzyć w pokornym jej poszukiwaniu. Sumienie więc nie decyduje, co jest dobre, a co złe. Ażeby harcerz mógł spełniać sumiennie swoje obowiązki musi mieć prawidłowo ukształtowane sumienie. Dlatego jednym z podstawowych zadań jest troska o prawidłową formację sumienia, która w konsekwencji pozwoli sumiennie mu wypełniać obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego.
  2. Być człowiekiem słowa. Dzisiejszy człowiek wierzy wtedy słowom, jeśli są one poparte postawą życia. Wszyscy obserwujemy proces erozji języka i rozpad słowa. Obserwujemy rozerwanie między znaczeniem a brzmieniem słowa. Słowo oderwane od treści niczego nie przekazuje. Dlatego słowo harcerza musi być jednością, treścią jego brzmienia i życia.
  3. Być człowiekiem pożytecznym i nieść pomoc bliźnim. Być pożytecznym, to znaczy uczyć się kompetencji w określonych dziedzinach życia. Być pożytecznym, to znać się na rzeczy, to zdobywać mistrzostwa w różnych dyscyplinach. W ten sposób harcerz służy dobru wspólnemu i niesie pomoc drugiemu człowiekowi.
  4. Widzieć w każdym człowieku bliźniego i uważać każdego za brata. Harcerz nie przejdzie obojętnie obok drugiego człowieka nie zauważając go. Obojętność na drugiego człowieka zda się dominować w dzisiejszym świecie. Człowiek nie patrzy na człowieka jako na obraz Boga samego, tylko jako na narzędzie kariery, posiadania, wyzysku i zarobku. Jest wyrachowany w czasie poświęconym drugiemu człowiekowi. Dlatego harcerz nie szczędzi czasu swojemu bratu, ale usiłuje go zrozumieć, podnieść na duchu, dostrzec w nim dobro, jakie zaszczepił Stwórca w swoim stworzeniu.
  5. Postępować po rycersku. Oznacza to być człowiekiem honoru, a takim człowiekiem winien być harcerz. Postępować po rycersku, to oznacza mieć odwagę i stanąć w prawdzie przed drugim człowiekiem i przed samym sobą. Postępować po rycersku, to troszczyć się o szacunek wobec swoich kolegów, a w szczególności wobec koleżanek, osób starszych, wszędzie tam, gdzie się znajdziemy.
  6. Być człowiekiem miłującym przyrodę i poznawać ją. Miłować przyrodę i poznawać ją, to kochać Boga i uwielbiać Go za to, co stworzył. Przyroda to dzieło Stwórcy. Poznając przyrodę, poznasz jej Stwórcę, odkrywasz piękno daru stworzenia. Przyroda to środowisko człowieka.
  7. Być człowiekiem karności i posłuszeństwa. Posłuszeństwo to nic innego jak wymaganie od siebie, panowanie nad swoim „ja”. Choćby nikt od was nie wymagał, wymagajcie sami od siebie – słowa Ojca ¦więtego powiedziane do młodzieży na Jasnej Górze 1983 r. Któż bardziej, jak nie harcerz, powinien wymagać od siebie, walcząc z lenistwem, wygodniactwem i łatwizną. Być posłusznym wobec swoich przełożonych, to równocześnie słuchać ich i wykonywać ich polecenia. Prawdziwe posłuszeństwo kształtuje w dojrzałym człowieku serce dziecka, które czyni go wolnym i radosnym. Harcerz, słuchając drugiego człowieka, nie umniejsza się, ale rośnie, nie zacieśnia się, ale pogłębia swoją postawę. Przez posłuszeństwo wyraża się swój szacunek do drugiego człowieka, który jest obrazem Boga.
  8. Być człowiekiem pogodnym. Optymizm patrzenia na świat zdobywa się patrząc na niego oczyma wiary. W świecie jest Bóg, który jest sprawcą dobra. Stąd nadzieja i radość harcerza winny sięgać głębi wiary. Być człowiekiem radosnym, to zadanie dla każdego harcerza. Radość jest nam po to dana, abyśmy nią żyli i o niej świadczyli. Radość jest darem. Harcerz musi więc starać się ją przyjmować. Bóg jest radością. Wasza pogoda, zadowolenie niech się wszystkim rzucają w oczy.
  9. Być człowiekiem oszczędnym i ofiarnym. To nic innego jak posiąść umiejętność gospodarowania własnym dobrem, używaniem tylko tego, co jest dla mnie konieczne. To jest również walka z wadą polskiej rozrzutności. Każdy harcerz winien uczyć się ofiary w imię wartości. Być ofiarnym, to także mieć miłość Ojczyzny i Boga, aż do oddania życia.
  10. Być czystym w myśli, mowie, uczynkach i nie ulegać nałogom. Widzieć obecność Boga w sobie i drugim człowieku. To oznacza mieć serce wolne od zła. Być czystym, to otworzyć się na drugiego człowieka, na prawdziwą miłość jaką jest Bóg. Czystość w myślach, mowie i uczynkach dopomoże harcerzowi wyrzec się tego, co przemijające i złudne, a objawi prawdziwe oblicze życia. Dlatego abstynencja i wstrzemięźliwość powinny być cnotami harcerza, aby nie zamazać obrazu Boga w człowieku.

Ucząc się wypełniać przysięgę i prawo harcerskie, będziecie wzrastać w przyjaźni z ludźmi w łasce u Boga i w ten sposób będziecie stawać się szczęśliwymi, czego wam z całego serca życzę.